Trạm biến áp ngầm và vấn đề đặt ra trong công tác phòng cháy, chữa cháy

15/11/2019 7:41:49 SA

Trước sự tăng trưởng nhanh chóng của các công trình xây dựng tại các đô thị lớn ở Việt Nam cũng như trên thế giới dẫn đến khó khăn trong việc bố trí mặt bằng xây dựng cho các công trình, hệ thống tiện ích phục vụ an sinh xã hội. Trạm biến áp cũng không nằm ngoài khó khăn đó. Đã từ lâu, ở các nước phát triển, việc xây dựng các trạm biến áp điện thế cao trên 110kV trong không gian ngầm đã được các cơ quan, doanh nghiệp lựa chọn như một giải pháp tối ưu về quỹ đất. 

Nhờ sự phát triển của khoa học kỹ thuật, trạm biến áp đặt ngầm hiện nay hoàn toàn đáp ứng được chức năng như một trạm biến áp thông thường trên mặt đất, đồng bộ được với hệ thống điện hiện hữu đã được đầu tư xây dựng. Ngoài ra, trạm biến áp khi được xây dựng ngầm có thể được che khuất đến 98% và gần như không gặp phải các trở ngại về không gian, bởi các công trình này có thể đặt dưới các tòa nhà cao tầng, sân vận động, công viên, nhà hát…

 

Ảnh: Mô hình 3D của một trạm biến áp ngầm (Nguồn: https://electrical-engineering-portal.com)

 

Công việc hạ ngầm các trạm biến áp đã trở thành xu hướng của các nước phát triển. Tại Nhật Bản đã có khoảng 200 trạm điện như thế được đặt ngầm dưới các công trình xây dựng. Đặc biệt trong thời gian gần đây, nhiều công trình trạm biến áp ngầm đã được tập đoàn Siemens xây dựng và cung cấp thiết bị như Trạm biến áp tại St. Gallen – Breitfeld, Thụy Sỹ được xây dựng bên dưới sân vận động có điện thế 110 kV với 02 máy biến áp công suất 25 MVA; Trạm biến áp có điện thế 110kV với 02 máy biến áp công suất 40 MVA xây dựng tại tầng hầm 3, tầng hầm 4 của tòa nhà Schochengasse, St. Gallen cùng nhiều trạm biến áp ngầm khác đã đưa vào hoạt động như ở tòa nhà Haymarket - thành phố Sydney, công viên Faro – Mexico, tòa nhà Manuela Becerra – thành phố Madrid…

Tại Việt Nam bài toán được đặt ra cho các cơ quan quản lý, các nhà đầu tư phải nghiên cứu áp dụng để tận dụng được những lợi ích mà trạm biến áp ngầm mang lại. Dự kiến trạm biến áp ngầm đầu tiên của nước ta là Trạm biến áp 110kV Cầu Giấy, xây dựng tại ô đất quy hoạch CX1, phía Tây Nam Khu công viên, hồ điều hòa CV1, Khu đô thị mới Cầu Giấy, quận Nam Từ Liêm, thành phố Hà Nội. Tuy nhiên đến nay, hồ sơ thiết kế của dự án chưa được phê duyệt vì thiết kế ban đầu của dự án dựa vào tiêu chuẩn NFPA 520 phiên bản 2016 Tiêu chuẩn về không gian ngầm (Standard on Subterranean Spaces) để thiết kế. Trong đó, tại Mục 1.1.2 Tiêu chuẩn NFPA 520 phiên bản 2016 (Standard on Subterrannean Spaces) quy định đối tượng không áp dụng tại tiêu chuẩn này bao gồm công năng “Các hệ thống tiện ích” (Utility installations); Tại Mục 4.1.1 tiêu chuẩn này quy định các đối tượng có thể áp dụng tiêu chuẩn để thiết kế trong đó không bao gồm công năng Trạm biến áp. Xuyên suốt tiêu chuẩn không có các quy định để áp dụng việc thiết kế, bố trí xây dựng trạm biến áp đặt ngầm và các hệ thống phòng cháy chữa cháy, cơ điện liên quan. Vì vậy, Cục Cảnh sát PCCC và CNCH thấy đề nghị áp dụng Tiêu chuẩn NFPA 520 phiên bản 2016 để bố trí, thiết kế công năng Trạm biến áp nêu trên tại không gian ngầm là chưa phù hợp.

Vấn đề đặt ra song song với sự phát triển luôn là an toàn cho con người và môi trường sống. Vì vậy, ngay từ khi thiết kế, các nguyên nhân có thể mang đến mối nguy hiểm cần phải được xem xét đến như: nhiệt độ, độ ẩm của môi trường; khả năng tản nhiệt của các thiết bị điện; không gian bố trí; giải pháp điều hòa không khí, hút khói; kết cấu công trình và các vấn đề tác động của thiên tai… Đặc biệt hơn cả là các giải pháp bảo đảm an toàn phòng cháy, chữa cháy cho công trình,  phải được xem xét đến bố trí tổng mặt bằng, đường giao thông tiếp cận cho xe chữa cháy, khoảng cách an toàn phòng cháy chữa cháy, các giải pháp thoát nạn, các hệ thống báo cháy, chữa cháy tự động, hệ thống thông gió hút khói, hệ thống đèn chiếu sáng sự cố và chỉ dẫn thoát nạn, việc trang bị phương tiện chữa cháy và cứu nạn cứu hộ ban đầu. Để đạt được mục tiêu đó, các thiết kế phải tuyệt đối tuân thủ theo các quy định về tiêu chuẩn thiết kế chuyên ngành. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay chưa có tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về thiết kế cho công trình trạm biến áp ngầm, trong khi các nước trên thế giới, khi xây dựng các trạm biến áp ngầm, các đơn vị thiết kế và cơ quan có thẩm quyền phê duyệt phần lớn vẫn đang áp dụng các tiêu chuẩn cơ sở, tiêu chuẩn của các hiệp hội kỹ thuật điện, có thể kể đến như Guide for Substation Fire Protection của Trường đại học Kỹ thuật điện và điện tử New York.

 

Ảnh: Lối ra thoát nạn của trạm biến áp ngầm (Nguồn: internet)

 

Như vậy vấn đề đặt ra cho các cơ quan quản lý và các nhà đầu tư ở Việt Nam ngay từ bây giờ phải nghiên cứu để áp dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật xây dựng, các tiêu chuẩn về yêu cầu thiết kế các trạm biến áp ngầm để bắt kịp sự phát triển của các nước, giải quyết được nhu cầu an sinh xã hội song song với đảm bảo an toàn của cộng đồng.

Nguyễn Thanh Tuấn.